سبک معروف بوشهری‌ها برای اعلام عزای سیدالشهدا(ع)+فیلم
تاریخ انتشار: ۷ مرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۳۳۸۵۳۶
خبرگزاری فارس - بوشهر، سارا طاهری: نیازی به گفتن ندارد که در شهرهای جنوبی به خصوص بوشهر، صدای دمام نشان دهنده آغاز مراسم عزاداری محرم است؛ اصلا طعم عزاداری بوشهری‌ها فرق می‌کند، در هرجای ایران که صدای سنج و دمام شنیده شود ناخودآگاه مردم برای تماشا جمع می‌شوند و اولین چیزی که در ذهن‌ها متبادر می‌شود جنوبی بودن نوای این ساز است؛ گویی هر ضربه‌ای که بر آن کوبیده می‌شود بر قلب اهالی فرود می‌آید تا خود را برای عزای اباعبدالله برسانند و دور هم جمع شوند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
دمام، سازی استوانه‌ای شکل است که دو سمت آن با کشیدن پوست حیوان(بز) پوشانده شده و سپس با ضربه به هر دو طرف و فضای خالی آن صدای دمام ایجاد می‌شود. در بندر بوشهر، نوازنده‌های دمام، ساز خود را خیلی محکم و با قدرت می‌نوازند و این امر را یکی از اصول نوازندگی در نواختن سازهای مراسم می‌دانند.
محمود بردک‌نیا یکی از دمام‌سازهای زبردست بوشهری که کارگاه کوچکی در بازار حاج رئیس دارد می‌گوید: دمام در خانواده ما نسل به نسل چرخیده، دایی پدرم، پدربزرگ پدرم و پدربزرگ خودم تا به ما رسیده؛ برادرهایم دمام می‌زنند ولی ساخت دمام کار خودم است؛ از بچگی در مسجد دمام می‌زدم و کار حرفه‌ای را از ۱۶ سالگی شروع کردم، اولین دمام خوبی که توانستم درست کنم ۲۰ سالگی بود و از همان موقع تا الان که ۴۶ سال دارم دمام می‌سازم.
او ادامه می‌دهد: دمام از زمان قاجار وجود داشته و با مهاجرت آفریقایی‌ها به ایران با کشتی وارد بوشهر شده است؛ در کنیا و هندوستان نیز مراسم سنج و دمام وجود دارد، دمام کوچک برای کودکان و دمام‌های بزرگ در مسجد استفاده می‌شود.
تفاوت ساخت دمام از گذشته تاکنون
همانطور که گفتیم دمام استوانه‌ای شکل است؛ در گذشته تنه درخت را با چکش و مُغار خالی می‌کردند و به اصطلاح به آن «گُرم» می‌گفتند اما دمام‌های جدید به صورت تَرکه‌ای هستند و تکه‌های بلند و باریک چوب در کنار هم بدنه چوبی دمام را تشکیل می‌دهند؛ به بدنه چوبی دمام «پیپ» گفته می‌شود که در گذشته از درخت ساج و آبنوس که از آفریقا وارد می‌شده و امروزه از چوب روس تهیه می‌شود.
بردک‌نیا می‌گوید: در محله‌های قدیمی بوشهر دمام‌های بسیار قدیمی وجود دارد که از تنه درخت ساخته شده است و در حال حاضر این نوع آماده‌سازی پیپ به دلیل سختی زیاد کمیاب است و فقط خراطی‌هایی که دستگاه دارند می‌توانند آن را درست کنند. بدنه چوبی با جوهر گردو، سیلر، سنباده و روغن ماشین نقاشی و رنگ می‌شود.
دمام‌ساز بوشهری ادامه می‌دهد: پس از آماده شدن بدنه چوبی، دمام‌سازی وارد مرحله «چنبره» درست کردن می‌شود؛ چنبره در گذشته از چوب درخت خیزران ساخته می‌شده اما امروزه، چنبره از یک میلگرد آجدار که به شکل حلقه‌ای که کمی بزرگتر از دهانه ساز می‌باشد ساخته می‌شود.
دور چنبره‌ها را ابتدا بند پلاستیکی و سپس با پارچه می‌پیچند تا بدین وسیله فاصله آنها را نسبت به بدنه دمام و عبور بند تنظیم کنند و از طرفی پوست در هنگام کشیدن به دلیل سفتی میلگرد پاره نشود. برای هر دمام نیز چهار چنبره که به صورت جفت در طرفین دمام قرار می‌گیرند استفاده می‌شود.
بر خلاف ساز پر سر و صدایش، انسانی بسیار آرام بود؛ همانطور که دستی بر پوست دمام می‌کشید گفت: یکی از مراحل سخت آماده‌سازی دمام مرحله «پوست‌گیری» است؛ در گذشته، زمانی که برای محله خودمان یعنی بهبهانی‌ها دمام درست می‌کردیم همسایه‌ها با پوشاندن بینی از کنار ما رد می‌شدند اما امروزه پوست را با آهک دباغی می‌کنند تا بوی ناخوشایند آن از بین برود؛ حالا باید پوست کشیده و روی بدنه چوبی ثابت و محکم شود، این کار توسط بندهای محکم به نام «گُش»؛ بند طبیعی از جنس درخت نارگیل و یا «کمبال»؛ بند ماشینی از جنس ابریشم به طرف همدیگر کشیده می‌شوند، ۲ الی سه نفر یک دمام را می‌گیرند، یک نفر چوب را نگه می‌دارد، نفر دیگر سوزن می‌زند و نفر سوم بند را با تلاش زیاد از سوراخی که توسط سوزن روی پوست ایجاد شده رد می‌کند، پوست‌ها و چنبره‌ها با چوب کشیده، محکم شده و دمام آماده نواختن می‌شود.
دمام‌های محرم
این دمام‌ساز می‌گوید: دمام‌های محرم شامل دمام «اِشکون» و «غِمبر» است؛ اشکون به معنای شکننده ضرب با قطر دهانه ۳۲ تا ۳۴ سانتی‌متر، تک دمامی است که در سردسته قرار می‌گیرد، به اندازه ۲ الی سه میزان تک‌نوازی کرده و بعد ریتم را به بقیه منتقل می‌کند. ۲ دمام با نام غمبر با قطر دهانه ۴۲ در شمال و جنوب اشکون قرار می‌گیرند و با دمام‌های پشت غمبری با قطر دهانه ۳۸ تا ۴۰ جمعاً هفت دمام می‌شوند که برای شب‌هایی مانند عاشورا این تعداد به ۹ تا ۱۱ دمام می‌رسد.
بردک‌نیا همانطور که نوای دمام را در ذهن آورده و زیر لب زمزمه می‌کند ادامه می‌دهد: ریتم بوشهر با همه جا فرق می‌کند و درآوردن صدای دمام بسیار مهم است، اول مراسم بوق شاخی زده می‌شود و پس از چند ریتم دمام، سنج‌ها شروع می‌کنند؛ در این مراسم هفت سنج، دمام‌ها را همراهی می‌کنند که چهارتای آنها مخصوص اشکون هستند. مراسم از شب هفتم آغاز شده و تا ظهر عاشورا ادامه دارد.
در مراسمات، اول دمام را افرادی که سن بالاتری دارند می‌زنند و وقتی دمام به اصطلاح جان گرفت و راه افتاد، بین بقیه افراد دست به دست می‌چرخد.
دمام‌زن با چوبی از جنس درخت نخل به اندازه ۴۰ سانتی‌متر که در دست راست فرد قرار دارد بر دمام ضربه می‌زند و در سمت مخالف هم با دست ضرباتی برای ایجاد نوای دمام زده می‌شود.
بزرگترین دمام با قطر دهانه ۴۲ و وزن هفت الی هشت کیلو حجم و پرتاب صدای بالایی دارد و به دلیل سنگینی و بندی که روی دوش انداخته می‌شود باید بین افراد تقسیم شود و هر فرد حدود ۲ تا سه دقیقه دمام زدن، آن را به نفر بعدی می‌دهد.
در پایان مراسم هم، بندهای دمام را تا مراسم بعدی شل می‌کنند تا به پوست فشار وارد نشود و به اصطلاح کار از کیفیت نیفتد. سنج و دمام‌زنی در روز عاشورا تا اذان ظهر و اقامه نماز و با همراهی دسته‌جات عزادار ادامه پیدا می‌کند که پس از اقامه نماز به تأسی از نماز ظهر عاشورای امام حسین (ع)، سنج و دمام‌ها بر زمین گذاشته می‌شود.
همانطور که دمام را بین پاهایش گرفته بود تا بندهای آن را محکم کند گفت: دمام درست کردن شغل سختی است و قدرت بدنی زیادی می‌خواهد، ساخت دمام نیاز به مهارت دارد تا چنبره‌ها میزان باشد و به مرور زمان تاب برندارد، اگر کسی به ساخت دمام علاقه داشته باشد باید وقت بگذارد تا تکنیک این کار را یاد بگیرد و یک دمام با کیفیت درست کند.
سنج و دمام نقش مهمی در معرفی نهضت عاشورا به جوانان دارد
بردک‌نیا می‌گوید: سنج و دمام نقش مهمی در معرفی نهضت عاشورا به جوانان داشته به طوری که جوانان و خانواده‌هایشان برای خرید و برخی دیگر حتی از شهرستان‌های مختلف برای یادگیری به ما مراجعه می‌کنند.
به گزارش فارس، دمام، از اصیل‌ترین صنایع دستی بوشهر به حساب می‌آید که تاکنون آموزش آن، تنها موروثی بوده است، برای این ساز که با اعتقادات مردم عجین شده است برگزاری کلاس آموزشی کمک زیادی به حفظ آن خواهد کرد.
پایان خبر/
منبع: فارس
کلیدواژه: سنج و دمام دمام بوشهری قطر دهانه سنج و دمام بدنه چوبی ساخت دمام بردک نیا دمام ساز دمام ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۳۳۸۵۳۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
همراهان منطقه‌ای آمریکا و اسرائیل صحنه را در «وعده صادق» باختند
به گزارش خبرنگار مهر، آیت الله سید هاشم حسینی بوشهری در خطبه‌های نماز جمعه این هفته قم اظهار کرد: اقدام نیروهای مسلح در عملیات «وعده صادق»، غرش موشک‌ها و پهپادها و عبور آنها از پدافند ۲۷ کشور دل مردم را شاد کرد.
امام جمعه قم بیان کرد: تحقق عملیات «وعده صادق» مصداق بارز امید به آینده در فرمایشات مقام معظم رهبری بود.
آیت الله حسینی بوشهری ابراز کرد: اکثر کشورها اقدام ایران را یک اقدام موثر، اخلاقی، دقیق و حساب شده می‌دانند و نیروی مسلح نشان دادند که دشمن از آنجایی که اقدام به جنایت کند از همانجا ضربه خواهد خورد.
وی اضافه کرد: ما مثل رژیم صهیونسیتی کودک کش نیستیم، ما با مروت و مردانگی می‌جنگیم.
امام جمعه قم تصریح کرد: همراهان منطقه‌ای اسراییل، آمریکا و کشورهای اروپایی صحنه را در عملیات «وعده صادق» باختند و اعتبار نداشته آنها از دست رفت.
نایب رییس مجلس خبرگان رهبری عنوان کرد: رژیم صهیونسیتی در یک محاصره قرار دارد و راهی جز این ندارد که سکته کند و به کسانی که پیش از آن رفته‌اند، بپیوندد.
دبیر شورای عالی حوزه‌های علمیه اذعان کرد: درست است که غزه مظلوم می‌باشد و بیش از ۴۱ هزار نفر جان باخته و ۱۴ هزار کودک شهید دارد، اما آنان امروز احساس می‌کنند که یک هم پیمان قوی مثل نظام جمهوری اسلامی کنار آنان است.
آیت الله حسینی بوشهری ضمن تمجید از سفر رییس جمهور به سریلانکا مطرح کرد: ایجاد تعامل با همسایگان از سیاست‌های راهبردی نظام جمهوری اسلامی است و با این اقدامات برنامه ریزی شده می‌توان آورده‌های مطلوبی برای کشور ایجاد کرد.
امام جمعه قم ادامه داد: کار بزرگی که در پاکستان انجام شد و حقیقتاً ستودنی بود، افتتاح ابر پروژه نیروگاه ۱۲۰ مگاواتی می‌باشد ضمن اینکه شماری از مهندسان فوق تخصص ما در آنجا کارستان کردند.
نایب رییس مجلس خبرگان رهبری در ادامه ضمن قدردانی از فرماندهی انتظامی در اجرای طرح «نور» که زخم زبان‌ها را به جان خریدند ولی از پای نایستادند، گفت: این طرح باید استمرار داشته باشد و نباید از آن کوتاه آمد چراکه دست بیگانه پشت آن است.
وی افزود: حجاب یک اصل قانونی و شرعی است و دشمن قصد دارد تا یک چالشی را در این زمینه برای ما ایجاد کند.
آیت‌الله سید هاشم حسینی بوشهری بیان کرد: اعتقاد به معاد عامل تحول در زندگی انسان است و خداوند نیز در آیاتی از کلام الله موضوعاتی را در این خصوص بیان می‌کند.
امام جمعه قم افزود: اعتقاد انسان به مرگ موجب ترغیب آن به سمت و سوی پیروزی و موفقیت می‌شود.
نایب رییس مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: شوراهای اسلامی در قانون اساسی جایگاه حائز اهمیتی دارد و آنان می‌بایست با پایبندی به قانون و مسئولیت پذیری به مسائل جامعه توجه مضاعفی داشته باشند.
رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با اشاره روز معلم ابراز کرد: شهید مطهری برای جامعه الگو بود و علم، دیانت، معنویت و دقت او همواره در قله قرار داشت و دلیل نام گذاری روز شهادت شهید مطهری بعنوان روز معلم بدین سبب بود و دانشگاهیان و دانش آموزان باید از وی الگو برداری کنند.
آیت الله حسینی بوشهری گفت: آموزش کودکان، تعلیم تفکر و پرهیز از سطحی اندیشی و آموزش عملی اخلاق با رفتار و گفتار صحیح از اهم ابعاد آموزگاری می‌باشد.
امام جمعه قم خاطرنشان کرد: تحول و پیشرفت جامعه در گرو آموزش و پرورش است و مسئولان نیز باید بودجه آموزش و پرورش را تامین و افزون کنند.
کد خبر 6089107
خودکشی از رزیدنتها به پزشکان رسیده؛ چرا دکتر سمیرا آلسعیدی خودکشی کرد؟/ «خودکشی پزشکان بهمثابه یک انتحار اجتماعی است»